Wat is een 'kleine aanbieder' in de AI-verordening?
- Hanjo Mastenbroek
- 27 okt
- 4 minuten om te lezen
Een kleine aanbieder is een bedrijf dat AI-systemen op de markt brengt of in gebruik stelt en tegelijk voldoet aan de EU-criteria voor een kleine onderneming, wat is als volgt:
het gaat om organisaties met minder dan 50 werknemers;
een jaaromzet of balanstotaal onder de 10 miljoen euro;
Ze vallen onder dezelfde regels als andere aanbieders, maar kunnen gebruikmaken van lichtere verplichtingen.
De AI-verordening maakt op verschillende plaatsen onderscheid tussen aanbieders in het algemeen en kleine aanbieders. Maar opmerkelijk genoeg staat de term “kleine aanbieder” zelf níet in de lijst van definities in artikel 3. Toch wordt die term elders in de tekst gebruikt, vooral om aan te geven dat er afwijkende of lichtere verplichtingen kunnen gelden voor kleinere ondernemingen.
Wie valt onder “kleine aanbieder”?
De verordening verwijst daarbij naar de bestaande EU-aanbeveling 2003/361/EG. Daarin is bepaald dat een kleine onderneming, nogmaals:
minder dan 50 werknemers heeft, én
een jaaromzet of balanstotaal van minder dan 10 miljoen euro.
Zodra een bedrijf dat aan deze criteria voldoet ook kwalificeert als aanbieder in de zin van de AI-verordening (artikel 3 lid 3), spreken we dus functioneel van een kleine aanbieder. Er is dus geen aparte definitie nodig, omdat het een samenloop is van twee bestaande begrippen: aanbieder + kleine onderneming.
Wat is het verschil tussen een gewone aanbieder en een kleine aanbieder?
De kernverantwoordelijkheden van een aanbieder zijn voor iedereen hetzelfde: risicoanalyse, technische documentatie, naleving van transparantie-eisen, enzovoort. Maar voor kleine aanbieders zijn op meerdere punten lichte afwijkingen of uitzonderingen opgenomen. Denk aan:
Lichtere lasten bij conformiteitsbeoordeling: bijvoorbeeld minder zware administratieve verplichtingen, afhankelijk van het type AI-systeem.
Gefaseerde toepassing van bepaalde verplichtingen: zoals registratieverplichtingen of toegang tot centrale EU-systemen.
Specifieke ondersteuning of guidance vanuit toezichthouders: om naleving werkbaar te maken voor kleine bedrijven.
Deze versoepelingen gelden alleen wanneer het AI-systeem géén onaanvaardbaar risico oplevert en bij de inzet van hoog-risico systemen expliciet aan voorwaarden wordt voldaan.
De memorie van toelichting geeft aan dat hiermee wordt voorkomen dat innovatie door kleine bedrijven onbedoeld wordt belemmerd, terwijl de fundamentele doelen van de AI-verordening wel behouden blijven.
Concreet voorbeeld
Stel: een kleine Nederlandse start-up ontwikkelt een AI-systeem dat gebruikt wordt voor energiebesparing in gebouwen. De onderneming telt 12 medewerkers en heeft een jaaromzet van 900.000 euro. Het systeem wordt in licentie gegeven aan installatiebedrijven in de EU, onder het eigen merk van de start-up. In dit geval is de onderneming dus een aanbieder, en tegelijk een kleine aanbieder volgens de AI-verordening.
Dat betekent: de onderneming blijft verantwoordelijk voor naleving, maar kan onder bepaalde voorwaarden gebruikmaken van lichtere vereisten, zoals versimpelde technische documentatie of stapsgewijze invoering van verplichtingen.
Waarom is dit onderscheid belangrijk?
Veel AI-innovatie in Europa komt van kleine of middelgrote ondernemingen. Als zij op dezelfde manier worden belast als grote techbedrijven, kunnen zij worden ontmoedigd om AI-oplossingen te ontwikkelen. De AI-verordening erkent dit spanningsveld en bouwt daarom waar mogelijk ruimte in om disproportionele lasten voor kleine aanbieders te beperken.
Maar het blijft belangrijk dat ook kleine aanbieders goed in kaart brengen:
wat hun rol is in de keten (aanbieder, gebruiker, importeur?),
of hun systeem in een risicocategorie valt,
welke verplichtingen voor hen gelden en of er uitzonderingen van toepassing zijn.
Verschil tussen gewone aanbieder en kleine aanbieder
Kenmerk | Gewone aanbieder | Kleine aanbieder |
Juridische definitie in art. 3 | ✅ Ja (artikel 3 lid 3) | ❌ Nee, maar functioneel afgeleid |
Ondernemingsgrootte | Onbeperkt | < 50 werknemers én < €10 mln omzet |
Verantwoordelijkheid naleving | ✅ Volledig | ✅ Volledig |
Toegang tot versoepeling | ❌ Nee | ✅ Ja, onder voorwaarden |
Gefaseerde verplichtingen | ❌ Nee | ✅ Mogelijk toegestaan |
Hulp/ondersteuning door autoriteiten | Niet specifiek | ✅ Specifiek benoemd in toelichting |
Impact van niet-naleving | ✅ Volledig van toepassing | ✅ Volledig van toepassing |
Wie kwalificeert als kleine aanbieder?
Rol | Kan een kleine aanbieder zijn? | Toelichting |
✅ Ja | Als het bedrijf aan de EU-definitie voor ‘kleine onderneming’ voldoet. | |
❌ Nee | Zet AI-systemen in, maar biedt ze niet aan. | |
Importeur | ⚠️ Mogelijk | Alleen als hij ook als aanbieder optreedt en kleinbedrijf is. |
Distributeur | ❌ Nee | Verkoopt door, maar brengt niet onder eigen naam op de markt. |
Gemachtigde | ❌ Nee | Treedt op namens een aanbieder, heeft geen eigen status. |
Exploitant | ⚠️ Wisselend | Overkoepelend begrip dat ook kleine aanbieders kan omvatten. |
Veelgestelde vragen (FAQ)
Wat is een kleine aanbieder volgens de AI-verordening?
Een kleine aanbieder is een organisatie die AI-systemen aanbiedt op de markt of in gebruik stelt, en tegelijkertijd voldoet aan de EU-definitie van een kleine onderneming: minder dan 50 werknemers en een jaaromzet of balanstotaal onder de 10 miljoen euro.
Is een kleine aanbieder vrijgesteld van de regels uit de AI-verordening? Nee, de regels blijven gelden. Maar kleine aanbieders kunnen onder voorwaarden gebruikmaken van lichtere verplichtingen of gefaseerde invoering, afhankelijk van het type AI-systeem.
Staat “kleine aanbieder” in de officiële definities van de AI-verordening? Nee, de term “kleine aanbieder” staat niet in artikel 3. Het is een functionele categorie die ontstaat wanneer een erkende aanbieder voldoet aan de EU-definitie van een kleine onderneming (volgens aanbeveling 2003/361/EG).
Gelden de uitzonderingen voor elke kleine aanbieder?
Niet automatisch. Uitzonderingen gelden alleen als het AI-systeem géén onaanvaardbaar risico oplevert en aan specifieke voorwaarden wordt voldaan, bijvoorbeeld bij hoog-risico AI-systemen.
Hoe weet ik of mijn organisatie als kleine aanbieder geldt?
Controleer of je AI-systemen aanbiedt (ontwikkelt of laat ontwikkelen én op de markt brengt), én of je onderneming qua omvang binnen de EU-criteria voor een kleine onderneming valt.
Wat zijn voorbeelden van kleine aanbieders? Start-ups die AI-tools ontwikkelen voor bijvoorbeeld energiebeheer, vertaalsoftware of klantanalyse, en die deze systemen onder eigen naam op de EU-markt brengen. Bronnen: