ACM: winkels gebruiken misleidende kortingen!
- Hanjo Mastenbroek
- 23 nov
- 4 minuten om te lezen
In de aanloop naar koopmomenten als Black Friday, Sinterklaas en Kerst heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) onderzoek gedaan naar hoe winkels hun kortingen vermelden. Daarbij trof de toezichthouder iets opmerkelijks aan: bij driekwart van de onderzochte winkels werd de korting niet correct weergegeven. Wat op het eerste gezicht een koopje lijkt, blijkt regelmatig niets meer dan een prijsmanipulatie.
Een voorbeeld maakt het tastbaar. Een product wordt op een webshop aangeboden met een doorgestreepte prijs van € 200, met daarnaast een korting van 50 %. Het oogt als een buitenkansje: je betaalt slechts € 100. Alleen blijkt de prijs van € 200 nooit echt door de winkel gevoerd te zijn. In werkelijkheid was de werkelijke verkoopprijs daarvoor € 130. De consument denkt dus meer korting te krijgen dan feitelijk het geval is.
Dat lijkt onschuldig, maar kan serieuze gevolgen hebben. Zowel voor consumenten die een aankoop doen op basis van een onjuiste voorstelling van zaken, als voor concurrerende winkels die zich wél aan de regels houden. Het verstoort het speelveld én het vertrouwen.
Waar gaat het mis?
De ACM onderzocht 24 grote retailers actief in de sectoren wonen, kleding, tuin & doe-het-zelf, huishoudelijke elektronica en cosmetica. Bij 18 van deze winkels werden foutieve of misleidende kortingen vastgesteld. De controle richtte zich op zowel fysieke winkels als webshops.
Het patroon was terugkerend: winkels presenteren een zogenoemde ‘van‑prijs’ – een doorgehaalde oude prijs – zonder dat die prijs daadwerkelijk de laagste is die in de afgelopen periode werd gevraagd. Soms is het een adviesprijs van de fabrikant, soms een 'meestal‑prijs' die eerder als suggestie dan als feit moet worden opgevat. In alle gevallen lijkt de korting groter dan deze in werkelijkheid is.
De ACM geeft aan dat het bedrijven aanspreekt en hen oproept hun prijscommunicatie aan te passen. Als die oproep niet wordt opgevolgd, kunnen formele sancties volgen. Hierbij kan worden gedacht aan boetes of andere handhavingsmaatregelen.
De centrale boodschap: eerst checken, dan bestellen. Kijk goed of een aanbieding écht voordeliger is, en wees alert op ongewoon hoge kortingen.
De juridische context van kortingen
Het is belangrijk te begrijpen dat het gebruik van misleidende kortingen niet zomaar onwenselijk gedrag is, het is juridisch gereguleerd. De relevante bepalingen zijn opgenomen in het Besluit prijsaanduiding producten en de Wet oneerlijke handelspraktijken (Wohp).
Wanneer een prijsverlaging wordt gecommuniceerd, moet de ‘van‑prijs’ verwijzen naar de laagste prijs die de verkoper zelf heeft gevoerd in de afgelopen 30 dagen. Dat staat in artikel 5a van het Besluit prijsaanduiding producten. Een adviesprijs of een ooit bedachte hogere prijs mag dus niet zomaar als vergelijkingspunt dienen, tenzij die prijs ook echt werd toegepast.
De juridische reden daarvoor ligt in de bescherming van de consument. Als een prijsverlaging wordt gesuggereerd terwijl die in werkelijkheid niet bestaat, kan sprake zijn van misleiding in de zin van de Wet oneerlijke handelspraktijken. Die wet bepaalt dat een handelspraktijk misleidend is wanneer deze onjuiste informatie bevat of informatie weglaat waardoor de gemiddelde consument een besluit neemt dat hij anders niet zou nemen.
Bij misleiding in de vorm van een nepkorting heeft de consument dus gehandeld op basis van een onjuiste veronderstelling over de prijsvoordelen. Die situatie kan juridisch leiden tot vernietiging van de overeenkomst, bijvoorbeeld bij de civiele rechter. Ook kan de ACM bestuursrechtelijk optreden en sancties opleggen.
Hoe zit dat met adviesprijzen?
Een adviesprijs is de prijs die een fabrikant of groothandel aanbeveelt, maar die niet per se daadwerkelijk wordt gebruikt. In het kader van kortingsvermelding mag zo’n adviesprijs niet dienen als ‘van‑prijs’ als deze niet werkelijk werd gerekend door de verkoper.
Wanneer een winkel “adviesprijs € 299, nu voor € 199” vermeldt, zonder dat ooit € 299 als werkelijke verkoopprijs gold, is dat problematisch. Dit valt onder dezelfde regelgeving. Alleen wanneer de adviesprijs daadwerkelijk de laatst gehanteerde prijs was, mag die gebruikt worden als basis voor een korting.
Gevolgen voor de praktijk
Voor winkels betekent dit dat het belangrijk is om een correcte prijsadministratie bij te houden. Alleen dan is aantoonbaar welke prijs wanneer is toegepast. Bovendien moet in marketinguitingen zorgvuldig worden nagedacht over de herkomst van de vermelde ‘van‑prijs’.
Voor consumenten betekent het dat zij waakzaam moeten zijn bij aanbiedingen. Een hoge korting is aantrekkelijk, maar verdient extra controle. Bijvoorbeeld via prijsvergelijkingssites of prijshistorie-tools.
Toezichthouders zijn in dit opzicht scherp. Ook de rechter steunt de lijn van de ACM: bij recente rechtszaken over misleidende kortingen gaf de rechter de toezichthouder gelijk in de oplegging van boetes.
FAQ
Wat is precies een 'van‑prijs'?
Een ‘van‑prijs’ is de oude prijs waartegen de huidige, lagere prijs wordt afgezet. Wettelijk moet dit de laagste prijs zijn die de verkoper in de 30 dagen voorafgaand aan de actie heeft gevraagd.
Mag ik als winkel een adviesprijs als 'van‑prijs' gebruiken?
Alleen als u deze adviesprijs daadwerkelijk hanteerde als verkoopprijs in de afgelopen 30 dagen. Anders niet.
Wat kan een consument doen bij misleiding?De koop kan mogelijk worden vernietigd op grond van misleiding. Ook kan een klacht worden ingediend bij de ACM of via een geschillencommissie.
Hoe weet ik of een korting echt is?
Check prijshistorie via vergelijkingssites, kijk of andere verkopers hetzelfde product aanbieden en let op of een korting opvallend hoog lijkt.
Gelden deze regels alleen online?Nee, ze gelden ook voor fysieke winkels. Iedere verkoop aan consumenten moet aan dezelfde transparantie-eisen voldoen.
